Hiểu đúng về hẹp động mạch cảnh: Nguyên nhân gây đột quỵ ít người biết

Hẹp động mạch cảnh là một bệnh lý nguy hiểm, được coi là nguyên nhân của 20-30% các ca đột quỵ nhồi máu não. Mặc dù đây là một trong những căn bệnh gây tử vong và tàn tật hàng đầu thế giới, nhưng nó thường diễn tiến âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người chủ quan cho đến khi gặp phải biến chứng nghiêm trọng.

Hẹp động mạch cảnh là gì?

Đây là tình trạng các mảng xơ vữa tích tụ trên thành động mạch cảnh, làm lòng mạch hẹp dần và cản trở dòng máu lên não. Tình trạng này có thể dẫn đến thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ thực sự.

Yếu tố nguy cơ của hẹp động mạch cảnh bao gồm:

• Lớn tuổi
• Nam giới
• Tăng huyết áp
• Đái tháo đường
• Rối loạn lipid máu
• Hút thuốc lá

Những dấu hiệu cảnh báo bạn không nên bỏ qua:

Nếu thấy các dấu hiệu dưới đây, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời:

• Yếu hoặc tê liệt tay, chân đột ngột, thường là ở một bên cơ thể.
• Mờ mắt hoặc mù đột ngột một bên mắt.
• Khó nuốt, khó nói, nói lắp, hoặc không nói được.
• Lú lẫn, mất phương hướng.

Các dấu hiệu này xảy ra đột ngột, và biến mất trong vòng 24 giờ, không để lại di chứng. Đây là những dấu hiệu của cơn thiếu máu não thoáng qua, một lời cảnh báo nghiêm trọng về nguy cơ đột quỵ.

Chẩn đoán và điều trị kịp thời: Chìa khóa vàng để phòng ngừa biến chứng

Việc chẩn đoán và điều trị sớm đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh. Chụp động mạch số hóa xóa nền (DSA) được xem là "tiêu chuẩn vàng" cho chẩn đoán hẹp mạch máu não, chụp DSA mạch máu não cho hình ảnh chính xác về mức độ hẹp, giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị hiệu quả.

Điều trị

• Điều trị nội khoa: Thường áp dụng cho các trường hợp hẹp nhẹ và chưa có triệu chứng. Người bệnh sẽ được dùng thuốc để kiểm soát bệnh phối hợp và ngăn ngừa tiến triển.
• Phẫu thuật bóc tách nội mạc động mạch cảnh (CEA): Đây là phương pháp kinh điển, hiệu quả cao trong việc loại bỏ mảng xơ vữa.
• Can thiệp đặt stent động mạch cảnh (CAS): Phương pháp ít xâm lấn hơn phẫu thuật. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống thông đưa stent vào vị trí hẹp và lòng mạch máu mở rộng, giúp máu lưu thông bình thường.

Ê-kíp Bác sĩ của Bệnh viện Tim Mạch Cần Thơ đang dần làm chủ các kỹ thuật thuộc lĩnh vực can thiệp mạch máu thần kinh và ngoại biên.

Hiện nay, Bệnh viện Tim Mạch Cần Thơ đang tiếp nhận chuyển giao các kỹ thuật thuộc lĩnh vực can thiệp mạch máu thần kinh và ngoại biên từ Bệnh viện Chợ Rẫy. Vào ngày 09/09/2025, Ê-kíp Bác sĩ của Bệnh viện Tim Mạch Cần Thơ với sự hướng dẫn của các Chuyên gia đầu ngành từ khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Chợ Rẫy, đã thực hiện thành công thủ thuật can thiệp đặt stent động mạch cảnh (CAS) cho một bệnh nhân bị hẹp 80-90% đoạn đầu động mạch cảnh trong bên phải có triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua là đột ngột nói khó, sau khi được can thiệp, bệnh nhân tỉnh táo, nói chuyện tự nhiên, lưu loát.

Dưới đây là hình ảnh chụp động mạch cảnh trong phải số hoá xoá nền trước và sau khi được can thiệp:

Hẹp #80% đoạn đầu động mạch cảnh trong phải
(Trước và sau can thiệp đặt Stent động mạch cảnh)

5. Chăm sóc sau can thiệp:

• Bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc chống huyết khối để ngăn ngừa hình thành cục máu đông và tái hẹp.
• Tái khám định kỳ cũng là điều cần thiết để theo dõi hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn.

5. Phòng ngừa:

• Dự phòng vẫn là chìa khóa vàng để bảo vệ sức khỏe.
• Chủ động tầm soát và khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi có các yếu tố nguy cơ như tuổi cao, hút thuốc lá, cao huyết áp, tiểu đường, và mỡ máu cao.
• Duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn
• Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ

Hãy lắng nghe cơ thể mình và đừng chủ quan với những dấu hiệu bất thường, vì sức khỏe là tài sản quý giá nhất!

Hình 3: BSCKII. Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn – Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh của BV Chợ Rẫy (đứng thứ 3 từ bên phải) hướng dẫn các Bác sĩ can thiệp mạch máu thần kinh – ngoại biên của BV Tim Mạch Cần Thơ